Schreeuwen is de nieuwe cultuur

Afgelopen zaterdag schreeuwden in zo'n 60 steden cultuurliefhebbers hun frustratie uit. Niet alleen over het feit dat er zwaar weer op komst is voor de sector, maar ook omdat er geen basis lijkt te zijn voor discussie op basis van rationele argumenten.

Schreeuwend staan ze tegenover elkaar: de cultuurhaters die het maar een subsidie verslindende hobby vinden en die zich met name graag laten horen op allerlei internet forums. Met illustere aliassen als Onrustzoaier en Blafhoven trekken zij van leer tegen wat ze beschouwen als de linkse kerk. Met prachtige retoriek die bol staat van vergelijkingen tussen "een handvol kale kak of grote groepen gewone hardwerkende zwoegers die zich scheel betalen aan belastingen, gemeentelijke heffingen en tegelijk worden gekort op fiscale toeslagen"
Aan de andere kant de cultuurliefhebbers die zich afvragen hoe ze zich te weer moeten stellen tegen dit soort argumentatie. Voor hen was cultuur en de beleving ervan immers altijd vanzelfsprekend. Zij gingen in steden wonen met een breed en interessant aanbod aan culturele voorzieningen, zodat ze na een week zwoegen op hun werk ook nog een film, concert of tentoonstelling konden zien.

Het gapende gat tussen deze twee visies doet denken aan het front in de oorlog van 1914-1918. Diep ingegraven in de loopgraven schiet men met mortieren en mosterdgas op elkaar in de hoop vroeger of later de beslissende aanval in te kunnen zetten.

Vreemd genoeg gaat deze oorlog voorbij aan een in de cultuur allang bestaand, maar enigszins weg gepolderd gegeven: het verschil tussen hoge en lage cultuur. Geert Drion schreef hier in de Volkskrant van 20 november 2010 nog een interessante bijdrage over. Hoewel er door de jaren heen veel grenscorrecties zijn doorgevoerd tussen hoge en lage cultuur, is er een groot verschil gebleven. Cultuur met de hoofdletter C is ook cultuur met de hoofdletter S van subsidie. Vooral tegen die Cultuur gaan de cultuurhaters tekeer.

De Basis InfraStructuur (BIS) als hoofd subsidieloket van het Rijk, is dan ook ingericht op basis van historische gegevens waarbij de ‘oude’ Cultuur door de jaren heen goed in staat is geweest zijn financiële belangen veilig te stellen. Dit mede dankzij een uitstekend netwerk dat vaak niet op de linkse kerk gebaseerd was. Veel besturen van grote instellingen worden bevolkt door ex-politici van CDA of VVD huize.

Aan popmuziek, waar subsidie jarenlang een vies woord (want niet rock&roll!) was en dat ten dele nog steeds is, besteed het rijk grofweg zo'n 0,004% van haar geld. Het behoeft hier dan ook geen betoog dat dit percentage op geen enkele wijze in verhouding staat tot de maatschappelijke relevantie of het aantal bezoekers dat geniet van deze vorm van cultuur. De prijs die de popmuzikant hiervoor betaalt is dat muziek voor het overgrote deel van de muzikanten niet meer is dan een hobby met bijverdiensten. Zie voor cijfers het onderzoek van de NTB van vorig jaar.

Als we dan even terug gaan naar het gapende gat tussen de cultuurhaters en cultuurminnaars, is het misschien juist de popmuziek die in staat geacht moet worden een brug te bouwen tussen deze twee onverzoenlijke tegenstanders.
Daarnaast weet popmuziek ook binnen de cultuursector als geen ander een verbinding tussen hoge en lage cultuur te maken. Zo danst het Noord Nederlands Dansgezelschap (NND)tijdens Lowlands 2010 op muziek van Squarepusher en brengt popprijs 2010 winnaar Kyteman een bont gezelschap van strijkers, blazers en rappers op het podium.

De cultuursector zal de komende jaren niet onder ingrijpende herzieningen uitkomen. De combinatie van rijks, provinciale en gemeentelijke bezuinigen zijn zo groot dat ingrijpende keuzes onvermijdelijk zijn. Maar wil de cultuursector überhaupt overleven zal het zich moeten afvragen hoe een brug naar de cultuurhaters kan zorgen voor een herwaardering van kunst en cultuur.

Want zoals Geert-Jan Kuip (zoals hij zelf zegt: ondernemer, VVD stemmer en PVV sympathisant) donderdag 18 november al in de NRC opmerkte: “Wen eraan, Nederland is rechts en wordt nog rechtser”.